Η Μητρόπολη Αθηνών κινδυνεύει από τον διαγωνισμό συντήρησης

Εκπνέει μεθαύριο η προθεσμία δήλωσης συμμετοχής για την καλλιτεχνική αποκατάσταση και ανάδειξη του Ιερού Ναού.

Του Αργύρη Κονιδιτσιώτη, γενικού γραμματέα της ΠΕΝΕΠ-ΣΑΕΤ

Η διακήρυξη της Ιερής Αρχιεπισκοπής Αθηνών για τον διαγωνισμό αποκατάστασης του Μητροπολιτικού Ναού Αθηνών παραβιάζει προκλητικά την αρχαιολογική νομοθεσία, δημιουργεί προϋποθέσεις καταστροφής πολιτιστικών αγαθών και μειώνει τεχνητά τον ανταγωνισμό, θέτοντας εξουθενωτικούς όρους χρηματοοικονομικής επάρκειας, με αποτέλεσμα να διακυβεύεται η απένταξη του έργου. Τα μέλη της Πανελλήνιας Ενωσης Εργοληπτών Πτυχιούχων Συντηρητών Αρχαιοτήτων και Εργων Τέχνης (ΠΕΝΕΠ-ΣΑΕΤ) θα απέχουν από τον διαγωνισμό.

Ας ξαναμιλήσουμε για τα αυτονόητα. Ανάδοχος έργου συντήρησης αρχαιοτήτων μπορεί να είναι αποκλειστικά συντηρητής αρχαιοτήτων. Αυτονόητο; Θα έπρεπε.

Οχι μόνο γιατί το επιβάλλει η αρχαιολογική νομοθεσία. Οχι μόνο για τη συνταγματικά επιβεβλημένη, πλήρη και αποτελεσματική προστασία του δημόσιου πολιτιστικού αγαθού. Κυρίως γιατί το επιβάλλει η λογική. Για να διαχειριστείς ένα σημαντικό, ευαίσθητο και ειδικό έργο, πρέπει να γνωρίζεις το αντικείμενο. Δεν αρκεί να πληροίς τους χρηματοοικονομικούς όρους. Σ’ αυτό το σημείο πάσχει η κατά τα λοιπά τίμια στις προθέσεις της διακήρυξη για τη συντήρηση και αποκατάσταση του ζωγραφικού και γλυπτού διακόσμου του Μητροπολιτικού Ναού της Αθήνας. Και είναι πράγματι σε αρκετά σημεία της σοβαρή και τίμια η διακήρυξη, διότι, ως προς μεν την εξασφάλιση της διαφάνειας και της προστασίας του υγιούς ανταγωνισμού, θέτει τους αυτονόητους όρους, όπως ο κάθε εμπλεκόμενος στη διαδικασία σύνταξης της διακήρυξης. Επίσης, θέτει υψηλές προδιαγραφές ως προς την αριθμητική και ποιοτική σύνθεση της ομάδας των συντηρητών που θα συμμετέχουν στο έργο, όπως το πτυχίο τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, η εργασιακή εμπειρία, η πιστοποίηση διά της εγγραφής στα μητρώα εργοληπτών συντηρητών του ΥΠ.ΠΟ.

Προς τι λοιπόν ο υπέρτιτλος; Γιατί κινδυνεύει ο μοναδικής ιστορικής και καλλιτεχνικής αξίας διάκοσμος της μητρόπολης;

Διότι η διακήρυξη πάσχει στην αφετηρία της. Διότι καλείται ως υποψήφιος ανάδοχος ο καθένας. Οποιοδήποτε πρόσωπο, εταιρεία ή φορέας πληροί τους υψηλούς χρηματοοικονομικούς όρους της διακήρυξης μπορεί να συμμετάσχει και να καταστεί ανάδοχος αυτού του εξαιρετικής σημασίας και ευαισθησίας έργου. Ενας εισαγωγέας αλλαντικών ή μια οικοδομική επιχείρηση είναι εξαιρετικά πιθανό να αναλάβουν την ευθύνη της διαχείρισης και λήψης των τελικών αποφάσεων σε ένα έργο μοναδικής ιδιαιτερότητας, όπως αυτό της συντήρησης και αποκατάστασης της πολιτιστικής κληρονομιάς, με μοναδικό κριτήριο τη μεγιστοποίηση του επιχειρηματικού τους οφέλους. Και με τους καθ’ ύλην αρμόδιους ειδικούς επιστήμονες, τους συντηρητές, να μπορούν να επηρεάσουν τις κρίσιμες αποφάσεις μόνο στον βαθμό που θα τους επιτρέπει μια εξαρτημένη σχέση εργασίας. Δηλαδή καθόλου!

Επιπλέον, η εμπειρία των συντηρητών είναι δυνατό να τεκμηριώνεται με κάθε απίθανο τρόπο, ακόμα και με υπεύθυνη δήλωση του διαγωνιζόμενου, ενώ μοναδικός αρμόδιος φορέας για την πιστοποίηση παρόμοιας εμπειρίας είναι οι υπηρεσίες του ΥΠ.ΠΟ.

Η διακήρυξη είναι παράνομη. Και είναι αδιανόητο το ίδιο το ΥΠ.ΠΟ., θεματοφύλακας κατά τα λοιπά της πολιτιστικής κληρονομιάς, να συναινεί διά της σιωπής του στους όρους διακηρύξεων που παραβιάζουν βάναυσα τον πυρήνα της αρχαιολογικής νομοθεσίας και θέτουν σε κίνδυνο τη διατήρηση πολιτιστικών θησαυρών και μάλιστα σε περιπτώσεις μνημείων με το συμβολικό βάρος του Μητροπολιτικού Ναού της Αθήνας.

Δεν πρόκειται για μεμονωμένο συμβάν. Πρόσφατα δημοπρατήθηκε το έργο συντήρησης των τοιχογραφιών και αναστήλωσης του Ι. Ναού Αγίου Νικολάου Αχαρνών, μνημείου χαρακτηρισμένου ως διατηρητέου αποκλειστικά λόγω των θαυμάσιων τοιχογραφιών του Φώτη Κόντογλου. Η διακήρυξη καλούσε αποκλειστικά οικοδομικές επιχειρήσεις!

Ο διαγωνισμός για τη μητρόπολη πιθανόν δεν θα προχωρήσει. Oχι όμως χάρη στην ευαισθησία της Αρχιεπισκοπής ή του ΥΠ.ΠΟ., αλλά χάρη στη συλλογική απόφαση του οργάνου εκπροσώπησης των επιστημόνων εργοληπτών συντηρητών να προσβάλει νομικά τη διακήρυξη και κυρίως να απέχουν τα μέλη του από τον διαγωνισμό.

Θα ήταν όμως θαυμάσια εξέλιξη για την προστασία του έργου, τη διάσωση των πόρων και κυρίως του μοναδικού πολιτιστικού θησαυρού που αποτελεί ο διάκοσμος της μητρόπολης, η αναθέτουσα Αρχή να επαναπροκηρύξει το έργο με δύο απλές διορθώσεις.

Πρώτον, καλώντας ως υποψήφιους αναδόχους αποκλειστικά συντηρητές αρχαιοτήτων και έργων τέχνης, εγγεγραμμένους στα μητρώα του ΥΠ.ΠΟ., όπως επιβάλλει η αρχαιολογική νομοθεσία και όπως επιτρέπει η νομοθεσία περί δημοσίων συμβάσεων υπηρεσιών.

Δεύτερον, επαναπροσδιορίζοντας ρεαλιστικότερα τους χρηματοοικονομικούς όρους της διακήρυξης, ώστε, διατηρώντας τις ποιοτικές απαιτήσεις, να διευρύνεται ο υγιής ανταγωνισμός και κυρίως να τηρείται μια στοιχειώδης αναλογικότητα προς τις πραγματικές συνθήκες μιας κοινωνίας αλλά και ενός κλάδου που μαστίζεται την τελευταία πενταετία από ανελέητη οικονομική κρίση και παντελή απουσία έργων.

kathimerini.gr